Tết Đông Chí Trung Quốc – Ý nghĩa, phong tục và cách kỷ niệm đặc biệt

Một trong những lễ hội truyền thống quan trọng trong văn hóa Trung Quốc, đánh dấu thời điểm đặc biệt trong năm khi ngày ngắn nhất và đêm dài nhất diễn ra. Đây không chỉ là một sự kiện thiên văn mà còn mang ý nghĩa văn hóa, tâm linh sâu sắc, phản ánh triết lý sống và giá trị gia đình của người dân Trung Hoa. Cùng Wan Yu khám phá chi tiết về Tết Đông Chí Trung Quốc, từ nguồn gốc, ý nghĩa, phong tục truyền thống đến cách người dân hiện đại đón lễ hội này.

Tết Đông Chí là gì?

Tết Đông Chí thường diễn ra vào ngày 21 hoặc 22 tháng 12 dương lịch, trùng với thời điểm mặt trời ở vị trí thấp nhất trên bầu trời, theo lịch tiết khí của Trung Quốc. Trong hệ thống 24 tiết khí, Đông Chí là một mốc quan trọng, đánh dấu sự khởi đầu chính thức của mùa đông và sự chuyển giao giữa âm và dương. Sau ngày Đông Chí, ánh sáng ban ngày dần dài ra, tượng trưng cho sự trở lại của dương khí, mang theo hy vọng về sự sống, ấm áp và thịnh vượng.

Trong văn hóa Trung Quốc, Tết Đông Chí không chỉ là một hiện tượng thiên văn mà còn là dịp để các gia đình đoàn tụ, bày tỏ lòng biết ơn tổ tiên và cầu mong một năm mới bình an. Đây là thời điểm mà mọi người tạm gác lại công việc bận rộn để quây quần bên nhau, tận hưởng những khoảnh khắc ấm áp giữa mùa đông lạnh giá.

Ý nghĩa văn hóa 

Tết Đông Chí Trung Quốc mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, phản ánh triết lý âm dương trong văn hóa Á Đông. Theo quan niệm truyền thống, Đông Chí là thời điểm mà âm khí đạt đỉnh điểm và dương khí bắt đầu hồi sinh. Sự chuyển đổi này tượng trưng cho sự tái sinh, khởi đầu mới và hy vọng về một tương lai tốt đẹp hơn.

Ngoài ra, Tết Đông Chí còn là dịp để người dân Trung Quốc bày tỏ lòng kính trọng với tổ tiên và thiên nhiên. Nhiều gia đình tổ chức các nghi lễ cúng bái để cầu mong sức khỏe, may mắn và sự che chở từ tổ tiên. Đây cũng là thời điểm để mọi người suy ngẫm về những giá trị gia đình, tình thân và sự đoàn kết.

Trong lịch sử, Tết Đông Chí từng được xem là một dịp lễ lớn, thậm chí còn quan trọng hơn Tết Nguyên Đán ở một số triều đại. Dù ngày nay, Tết Nguyên Đán đã trở thành lễ hội lớn nhất, Đông Chí vẫn giữ được vị trí đặc biệt trong lòng người dân Trung Quốc.

Phong tục truyền thống trong Tết Đông Chí

Thưởng thức các món ăn truyền thống

Một trong những phong tục nổi bật nhất của Tết Đông Chí là việc thưởng thức các món ăn mang ý nghĩa biểu tượng:

• Chè trôi nước: Ở miền Nam Trung Quốc, những viên bánh trôi làm từ bột nếp với nhân đậu đỏ, vừng hoặc đường là món ăn không thể thiếu. Hình tròn của tangyuan tượng trưng cho sự đoàn viên, trọn vẹn và hạnh phúc gia đình. Các gia đình thường cùng nhau làm bánh, tạo nên không khí vui vẻ và gắn kết.

• Sủi cảo: Ở miền Bắc, há cảo là món ăn chủ đạo trong dịp Tết Đông Chí. Người dân tin rằng ăn há cảo sẽ mang lại may mắn và tài lộc. Quá trình gói há cảo thường là hoạt động gia đình, nơi mọi người cùng nhau nhào bột, làm nhân và trò chuyện rôm rả.

• Các món ăn khác: Tùy theo vùng miền, người dân có thể ăn thêm các món như cháo đậu đỏ, thịt hầm hoặc bánh bao để giữ ấm cơ thể trong tiết trời lạnh giá.

Nghi lễ cúng tổ tiên

Trong ngày Tết Đông Chí, nhiều gia đình Trung Quốc tổ chức các nghi lễ cúng bái để tưởng nhớ tổ tiên. Họ chuẩn bị các món ăn đặc biệt, bày biện trên bàn thờ, thắp hương và cầu nguyện để bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong sự phù hộ. Một số nơi còn thực hiện các nghi thức cúng trời đất để cảm tạ thiên nhiên và cầu mong mùa màng thuận lợi.

Tặng quà và gửi lời chúc

Tặng quà là một phong tục phổ biến thường là người dân thường trao nhau những món quà nhỏ như thực phẩm, quần áo ấm hoặc đồ trang trí để thể hiện tình cảm và mong muốn tốt đẹp. Những lời chúc sức khỏe, bình an và thịnh vượng cũng được gửi đến người thân, bạn bè và đồng nghiệp.

Các hoạt động văn hóa và cộng đồng

Ở nhiều địa phương đây là dịp để tổ chức các hoạt động văn hóa như múa lân, múa rồng, biểu diễn nghệ thuật dân gian hoặc các hội chợ truyền thống. Những sự kiện này không chỉ mang lại không khí lễ hội mà còn giúp gìn giữ và lan tỏa các giá trị văn hóa Trung Hoa.

Tắm nước thảo dược

Ở một số khu vực, người dân có phong tục tắm nước thảo dược trong ngày Tết Đông Chí để xua tan mệt mỏi và giữ cơ thể khỏe mạnh. Các loại thảo dược như lá ngải cứu, lá bưởi hoặc gừng được sử dụng để nấu nước tắm, giúp làm ấm cơ thể và tăng cường sức khỏe.

Trong nhịp sống hiện đại, Tết Đông Chí Trung Quốc vẫn giữ được sức hút nhưng cách kỷ niệm đã có phần thay đổi. Nhiều người trẻ không còn tổ chức các nghi lễ phức tạp mà thay vào đó là những bữa ăn gia đình đơn giản hoặc các hoạt động giao lưu trực tuyến. Tuy vậy, nét văn hoá vẫn còn giữa và lưu truyền tới nhiều đời sau.